De digitale leefwereld van jongeren
Methodologie
Hier zijn uittreksels uit een studie van Apestaartjaren-onderzoek, een initiatief van Mediaraven, Mediawijs en de onderzoeksgroep imec-MICT (UGent). Tussen oktober 2019 en januari 2020 vulden 1000 kinderen uit de lagere school en 4255 jongeren uit het secundair onderwijs de online vragenlijst in.
Kinderen in lagere school
1.Mediatoestellen
Bij kinderen blijft de televisie het meest en vaakst gebruikte toestel. Gevolgd door mobiele toestellen als de tablet, de laptop en de smartphone. De vaste computer is minder gegeerd.
De tablet is meer ingeburgerd dan de smartphone op de leeftijd van 6 tot 12 jaar, omdat heel veel kinderen (23%) nog geen smartphone (mogen) gebruiken.
Gemiddeld heeft een kind een eigen tablet rond de leeftijd van 8,77 jaar.
Op schooldagen gebruikt de meerderheid van de kinderen (56%) de tablet minder dan dagelijks. Al mist de helft (56%) van de tabletgebruikers hun toestel indien ze er een dag niet op kunnen kijken. Tijdens het weekend of vakantiedagen gebruiken veel meer kinderen de tablet. Zeven op tien geeft toe dat ze dat doen om verveling tegen te gaan.
Op 9-jarige leeftijd komt er een kantelpunt: steeds meer kinderen gebruiken een smartphone. Dit is ook meteen de leeftijd waarop heel wat kinderen een eigen smartphone
krijgen. Meer dan 1/3 van de kinderen gebruikt zijn smartphone meer dan één uur per dag, op vakantiedagen is dat meer dan de helft. Ruim de helft van de kinderen (59%) geeft toe af en toe de smartphone te missen als ze er een dag niet op kunnen kijken. Acht op de tien gebruikt de smartphone al eens om de tijd te doden, uit verveling.
De spelconsole (Nintendo Switch, PlayStation of Xbox …) is een stuk populairder dan twee jaar geleden: van 36% naar 57%. De evolutie sluit alvast aan bij de grote rol die videospellen spelen in het dagelijks mediagedrag van kinderen.
Kinderen houden van filmpjes bekijken en spelletjes spelen. De tablet is daar een heel geschikt toestel voor: de grootte van het scherm is ideaal en het touchscreen is vlot in gebruik. Maar kinderen zijn niet alléén verzot op filmpjes kijken en spelletjes spelen, acht op tien kinderen luisteren ook naar muziek.
Vijf op tien kinderen gebruiken hun toestellen ook om te praten of te chatten met vrienden, ouders, broers, zussen … De helft van de kinderen maakt zelf video’s, foto’s, story’s … die ze kunnen delen op sociale media.
2.Media platformen
Filmpjes bekijken en muziek luisteren
YouTube blijft op top met 84%. Het beantwoordt aan de grote interesse van kinderen in
filmpjes bekijken en muziek luisteren op één en hetzelfde platform. TikTok klimt maar liefst van plaats 5 naar 3. Ook hier komen video en muziek samen op één platform..
Facebook blijft stabiel, maar staat heel laag in de top 10
De dalers zijn Ketnet en Skype. Filmpjes kijken en live chatten met anderen doen kinderen nu liever via YouTube en WhatsApp.
Netflix beantwoordt helemaal aan hun interesse in video’s. 67% van de kinderen gebruikt Netflix om video’s te bekijken. Hiermee stijgt het platform stevig ten opzichte van 2018 (36%).
Communiceren
Het aantal kinderen dat sociale media gebruikt om te communiceren, groeit met de leeftijd. In het eerste en tweede leerjaar halen de toppers TikTok en Snapchat ‘nog maar’ 34% en 24% gebruikers. In het vijfde en zesde leerjaar is dat al 54% en 46%. Al doen sociale media het best wel goed bij de kinderen, toch merkten we dat telefoneren nog zeker niet dood en begraven is. Bellen bevindt zich in de TOP 3 om af te spreken met vrienden en ouders (of voogd) te contacteren.
WhatsApp scoort hoog in de lijst, ook al heb je er niet alleen de app en het toestel voor nodig, maar ook een telefoonnummer. De app biedt heel wat mogelijkheden om op een snelle en toegankelijke manier anderen te contacteren. Je hoeft zelfs nog niet volledig te kunnen lezen en schrijven om WhatsApp te gebruiken, want het is heel gemakkelijk om emoji’s en foto’s te versturen.
Interessant om weten is dat 64% van de kinderen maar op één platform post, 18% gebruikt twee of meerdere kanalen. Hoe ouder de kinderen worden, hoe meer verschillende platformen ze gebruiken om foto’s, filmpjes of teksten te posten.
Jongeren uit de middelbare school
1.Mediatoestellen
Het gebruik van mediatoestellen: de smartphone staat met stip op één, gevolgd door televisie, laptop, tablet en spelconsole. Het valt dus op dat als jongeren ouder worden, ze de populaire tablet uit hun kindertijd minder gebruiken.
87% van de jongeren uit de eerste graad secundair onderwijs heeft een eigen smartphone. Dat aandeel neemt toe tot 97% bij jongeren uit de derde graad. Vraag je aan jongeren hoe oud ze waren toen ze hun eerste toestel kregen, dan kom je op een gemiddelde uit van 11 jaar en 1 maand.
Meer dan de helft van de jongeren heeft een iPhone, aangezien 51% van hun smartphones iOS als besturingssysteem heeft. De meeste andere toestellen draaien op Android van Google (44%). Slechts 11% van de jongeren gebruikt een tweedehandstoestel, de rest beschikt over een nieuw aangekochte smartphone. Oude smartphones worden vooral bewaard als reservetoestel. De technische eigenschappen (77%), prijs (61%) en het merk (53%) zijn de belangrijkste factoren die een rol spelen wanneer jongeren een smartphone kopen.
Op een gewone schooldag gebruikt bijna de helft van de jongeren hun toestel één à vier uur per dag. Zoals te verwachten ligt dat gebruik op een vakantiedag hoger met meer dan vier uur per dag voor 54% van de jongeren.
Ook de televisie zorgt voor afleiding op een vrije dag. Bijna 40% van de jongeren hangt dan één à vier uur in de zetel. 16% van de jongeren kijkt meer dan vier uur.
2.Sociale media
Sociale media blijven zeer belangrijk voor jongeren. Zowel in de zoektocht naar hun identiteit als bij hun (vriendschaps)relaties.
YouTube en Instagram blijven zeer populaire kanalen en hun aantal gebruikers blijft stijgen ten opzichte van 2018. 89% van de jongeren gebruikt YouTube minstens wekelijks en 86% onder hen gebruikt evenveel Instagram.
Vandaag gebruikt nog 37% van de jongeren Facebook minstens wekelijks. Vooral bij jongeren uit derde graad is dit nog een veel gebruikt medium: 66% van de jongeren uit de derde graad gebruikt minstens wekelijks dit platform. Het valt op dat 30% van de jongeren Facebook nog nooit gebruikte, in vergelijking met 12% in 2018.
Terwijl TikTok populair is bij kinderen (44%), gebruikt slechts 28% van de jongeren dit kanaal minstens wekelijks. Vooral bij de jongere bevraagden is dit nog populair. Een kleine helft van de jongeren uit de eerste graad gebruikt TikTok minstens wekelijks (41%). Naarmate ze ouder worden daalt het aantal tot 18% gebruikers in de derde graad.
Communicatiekanalen
In de communicatiekanalen is er een grote ommezwaai in vergelijking met het vorige onderzoek. 74% communiceert hoofdzakelijk via Snapchat of privéberichten via Instagram. Vooral Instagram maakt hiermee een grote sprong voorwaarts. Van 55% in 2018 naar bijna driekwart in 2020. WhatsApp, waarmee 71% van de jongeren communiceert, volgt deze apps op de voet en stijgt fors in vergelijking met 2018 (52%).
De sms doet troonsafstand. Waar in 2018 nog 81% van de jongeren sms’te, is dat nu nog 69%. Ook voor Facebook Messenger stellen we hetzelfde scenario vast. De helft van de jongeren gebruikt momenteel Facebook Messenger voor persoonlijke communicatie, terwijl dit in de vorige editie nog door een ruime meerderheid van jongeren werd gebruikt (80%).
Net zoals bij sociale media zijn er amper verschillen tussen jongeren die thuis Nederlands spreken en zij die een andere thuistaal hebben. Enkel het gebruik van sms en Facebook Messenger is iets populairder bij jongeren die thuis Nederlands spreken.
Zo blijkt dat meer dan de helft van de jongeren Snapchat verkiest om af te spreken met hun vrienden. Tot slot is Snapchat ook voor de helft van de bevraagde jongeren de populairste app om te flirten. Geheimen delen doen jongeren vooral via Snapchat (47%)
Bij communicatie met ouders blijft sms’en het populairst (63%). Wanneer jongeren overleggen over hun schooltaken opteren ze voor andere kanalen. Die gesprekken spelen zich voornamelijk af via WhatsApp (41%).
Streaming
Streamen via internet blijft de populairste manier om naar muziek te luisteren voor de Vlaamse jongeren. De meerderheid (80%) luisterde de voorbije maand muziek via YouTube. Spotify is het tweede vaakst gebruikte muziekplatform(62%) gevolgd door Shazam (18%) en Apple Music (13%).
Bijna alle jongeren kijken voornamelijk via YouTube naar filmpjes (94%). Dat is een forse stijging in vergelijking met de vorige editie (60%). Hiermee blijft YouTube het meest favoriete videokanaal. Ook Netflix stijgt in gebruik en blijft het tweede belangrijkste medium om films te bekijken (69%).
Traditionele media
Jongeren zijn verdeeld over radioluisteren. Bijna een derde van de jongeren luistert er nooit of zelden naar, terwijl er ook een derde dagelijks via een radiotoestel luistert. Ze doen dit trouwens vooral op de traditionele manier en zelden via de app of de website van de zender op hun smartphone (18%) of computer (6%).
Jongeren kijken ook nog dagelijks televisie (35%). Net zoals bij radio doen ze dit voornamelijk op de traditionele manier. 66% van de jongeren die thuis Nederlands spreekt, kijkt digitale televisie. Dit in schril contrast met jongeren die een andere thuistaal hebben, daar kijkt slechts 37% op wekelijkse basis naar TV. Slechts 9% kijkt dagelijks via de app of website van de zender of via de app van hun digitale televisie.
voor meer informatie: https://biblio.ugent.be/publication/8667985/file/8668003